سوئدی، زبان ده میلیون نفره

سوئدی، زبان رسمی کشور سوئد و زبان دوم کشور فنلاند است و حدود 10 میلیون نفر در جهان به این زبان حرف می زنند. سوئدی به شاخه اسکاندیناوی زبانهای ژرمانی تعلق دارد و از زبان بدوی وایکینیگ ها یا همان نورش- Norse- تحول یافته و مستقل شده است. این زبان به عنوان یک زبان جدید نیاز داشت تا از زبان های مختلف وام گیری واژگانی داشته باشد چرا که در قرون وسطی- قرون پنجم تا پانزدهم میلادی- به صورت گسترده ای از زبان آلمانی ذخیره زبانی خود را تغذیه می کرد اما در قرن هجدهم ، این کلمات فرانسوی بودند که در سطح گسترده ای در سوئدی به کار برده می شدند. و پس از آن در قرن نوزدهم و بیستم زبان انگلیسی وام دهنده اصلی واژگانی زبان سوئدی شد. زبان سوئدی 26 حرف دارد که 23 حرف آن با الفبای رومن یکی است و 3 حرف آن å, ä, ö مختص زبان سوئدی است.
ریشه تاریخی زبان سوئدی
زبان سوئدی متعلق به گروه اسکاندیناوی شرقی از شاخه زبان های ژرمانیک شمالی است. شاخه شمالی زبان های ژرمانیک، شامل زبانهای دانمارکی، نروژی، آیسلندی و فاروس می شود. سوئدی از نورش قدیم Norse مشتق شده که خود یک زبان ژرمانیک است که در قرون تاریک در دانمارک و نروژ به کار گرفته می شد.
در عصر وایکینگ ها- 800 تا 1066 میلادی- زبانی که در آن زمان در اسکاندیناوی تکلم می شد و بعدها سایر زبان های اسکاندیناوی از آن مشتق شدند، آنقدر با انگلیسی قدیم وجه اشتراک داشت که توسط آنگلوساکسون های انگلیسی زبان هم فهمیده می شد. ولی امروزه انگلیسی و سوئدی در جهات مختلفی رشد و تحول پیدا کردند و علی رغم شباهت ها و ارتباط دو زبان، امروزه افرادی که به دو زبان حرف می زنند قادر به فهم یکدیگر نیستند.
شباهت های زبان های سوئدی ، نروژی و دانمارکی
زبان های سوئدی، نروژی و دانمارکی ریشه های تاریخی و زبانی مشترکی دارند که به نورش قدیم، مادر این زبانها برمی گردد یعنی به زمانی که تمامی اسکاندیناوی به زبان مشترکی - نورش قدیم - صحبت می کردند. در عصر وایکینگ ها نورش قدیم به دو گویش متفاوت تقسیم شد ؛ نورش شرقی که در دانمارک و سوئد گویش می شد و نورش غربی که در نروژ و مستعمرات دریای بالتیک رایج بود .این زبان ها همچنان گویش های مختلفی از زبان مشترکی محسوب می شدند تا اینکه زبان سوئدی آرام آرام در جهت دیگری تغییر کرد.
در قرن 13 میلادی شمار زیادی از بازرگانان آلمانی برای تجارت به سوئد سرازیر شدند. حجم بالای مبادلات تجاری بین سوئد و آلمان تاثیر زیادی بر سوئد آن زمان داشت ؛ این مساله نه تنها وضعیت اقتصادی کشور را تا حد زیادی متحول کرد بلکه ورود بسیار زیاد واژگان آلمانی به سوئدی این زبان را از زبان همسایگان اسکاندیناوی خود یعنی نروژ و دانمارک بیش از پیش متمایز ساخت.
سوئدی جدید
سال 1562 نقطه عطفی در تحول زبان سوئدی جدید- زبانی که اکنون در سوئد تکلم می شود – اتفاق افتاد. در این سال ترجمه جدیدی از کتاب مقدس انجام شد که زبان آن با زبان سایر متون زمان خود تفاوت داشت. این کتاب زبانی به کار گرفته بود که مشخصا بر تفاوت های زبانی سوئدی از سایر زبان های اسکاندیناوی انگشت می گذاشت و اصرار داشت خود را از زبان همسایگانش مثل دانمارکی مستقل نشان بدهد. پس از انتشار این کتاب، دولتهای آتی سوئد تصمیم گرفتند سوئدی نوشتاری را رشد و گسترش دهند. سوئدی نوشتاری که توسط کشیشان و راهبان استفاده می شد ، در مقابل سوئدی گفتاری قرار می گرفت که مردم عامی آن را به کار می بردند. این تصمیم نتیجه مهمی برای سرنوشت زبان سوئدی دربرداشت. نتیجه ای که امروزه هم شاهد رخداد آن هستیم و می بینیم که حالت گفتاری سوئدی با حالت نوشتاری آن تفاوت فاحشی ندارد.
سوئدی معیار:
سوئدی معیار ازقرن 17 میلادی اندک اندک شکل گرفت. سوئدی معیار عمدتا بر مبنای لهجه و شیوه حرف زدن مردم در استکهلم بنا شد ؛ گرچه اندکی نیز از لهجه مناطق جنوبی تاثیر پذیرفته بود. در این سالها سوئد، زبان سوئدی را به عنوان نشانه وحدت ملی در نظر گرفته بود و برای رشد و گسترش آن تلاش زیادی می کرد. شاه گوستاو آدولف سوم در 1786 آکادمی سوئد را تاسیس کرد که هدف فوری آن ، پاکسازی، تعالی و قدرت بخشیدن به زبان سوئدی بود. آکادمی برای تحقق این هدف، کتاب هایی در زمینه دستور زبان و فرهنگ لغات سوئدی تالیف کرد. این کتاب ها، کتاب های جامعی بودند که ریشه تاریخی کلمات فارسی را تا قرون 16 دنبال می کردند. این زبان یعنی سوئدی معیار با تغییرات نسبتا متعادلی هنوز در استکهلم به کار برده می شود و به صورت غیر رسمی به عنوان زبان معیار-زبان پایتخت- پذیرفته شده است.